لیست ویکی پدیاهای شاخه های مختلف زبان تورکی به ترتیب تعداد مقالات موجودشان:

ویکی پدیای تورکی استانبولی با تعداد 215781 مقاله : ( الفبا : لاتین  )

http://tr.wikipedia.org/wiki/Ana_Sayfa
تورکی استانبولی (به تورکی استانبولی: Türkçe و یا Türkiye Türkçesi) یکی از زبان‌های شاخه جنوب غربی یا گروه اوغوز، زبان‌های تورکی است که ۸۳،۰۰۰،۰۰۰ نفر در سراسر جهان به عنوان زبان مادری به آن تکلم می‌کنند .

ویکی پدیای تورکی قزاقی با تعداد 202975 مقاله : ( الفبا : کیریل

http://kk.wikipedia.org/wiki/Басты_бет
زبان تورکی قزاقی (به قزاقی: Qazaq tili، Қазақ тілі، قازاق ٴتیلی) زبانی از خانوادهٔ زبان‌های تورکی است، که با تورکی قرقیزی نیز نزدیکی بسیاری دارد. جمعیت متکلمین به این زبان توسط 16.000.000 می باشد . قزاقی:۸٫۹۵۴٫۰۰۰ (قزاقستان)-۱٫۳۲۵٫۰۰۰ (ازبکستان)-۱۵٫۰۰۰ (افغانستان)-۱۵۰٫۰۰۰ (ترکمنستان)-۱۲۰٫۰۰۰ (مغولستان)- ۰۰۰/۱۰۰ (ترکیه)۰۰۰/۴۰۰ روسیه)۰۰۰/۲۵ (بصورت پراکنده در اروپا)و ۰۰۰/۷ نفر(ایران - استان گلستان)

ویکی پدیای تورکی ازبکی با تعداد 127235 مقاله : ( الفبا : لاتین

http://uz.wikipedia.org/wiki/Bosh_Sahifa
زبان تورکی اُزبکی (به ازبکی: O'zbek tili / Ўзбек тили / اوزبېک تیلی) زبانی از خانوادهٔ زبان‌های تورکی است. تورکی ازبکی زبان رسمی کشور ازبکستان است و حدود 28.048.600 میلیون نفر گویشور دارد. این زبان از شاخهٔ قارلوق زبان‌های تورکی است.

ویکی پدیای تورکی آذربایجانی با تعداد 95773 مقاله : ( الفبا : لاتین

http://az.wikipedia.org/wiki/Ana_Səhifə
زبان تورکی آذربایجانی (به تورکی آذربایجانی: آذربایجان تورکجه‌سی و با خط لاتین شده Azərbaycan Türkcəsi و یا Azərbaycan dili) زبانی از خانواده زبان‌های تورکی است که توسط مردمان آذری در قفقاز و خاورمیانه عمدتاً در آذربایجان و سایر مناطق آذربایجانی‌نشین ایران و جمهوری آذربایجان تکلم می شود. این زبان در جمهوری آذربایجان زبان رسمی و در داغستان یکی از زبان های رسمی مصوب فدراسیون روسیه است. زبان تورکی آذربایجانی بخشی از شاخه زبان‌های اغوز زبانهای تورکی است و به تورکی قشقایی و تورکمنی بسیار نزدیک است. تورکی آذربایجانی به عنوان زبان گفتاری همچنین در نواحی شرقی تورکیه و جنوب گرجستان و داغستان و شمال عراق رایج است. کل متکلمین به این زبان حدود 35 - 50 میلیون نفر می باشند .

ویکی پدیای تورکی تاتاری با تعداد 50717 مقاله : ( الفبا : کیریل )

http://tt.wikipedia.org/wiki/Баш_бит
زبان تورکی تاتاری (سیریلیک: татарча، خط لاتین: tatarça، خط عربی: طاطارچا) زبانی از خانواده زبان‌های تورکی است که مردم تاتار به آن سخن می‌گویند. عده تاتار زبان‌های دنیا حدود 10 - 12 میلیون نفر است. زبان تاتاری در روسیه، آسیای میانه و جمهوری خودمختار تاتارستان روسیه و نیز قزاقستان گویشورانی دارد. همچنین زبان تاتاری در میان اقلیت‌های تاتار ساکن در کشورهای اوکراین، ترکیه، لهستان، فنلاند و چین نیز رایج است.

ویکی پدیای تورکی باشقیری با تعداد 30685 مقاله : ( الفبا : کیریل)

http://ba.wikipedia.org/wiki/Баш_бит
زبان تورکی باشقیری (سیریلیک: Башҡорт теле؛ لاتین: Bašqort tele) یکی از زبان‌های خانواده زبان‌های تورکی، شاخه زبان‌های قبچاق است که بیشتر توسط مردمان باشقیر صحبت می‌شود.براساس سرشماری سال ۲۰۰۲ در فدراسیون روسیه حدود 2.500.000 باشقیر زبان در این کشور وجود دارند که بیشتر آن‌ها در جمهوری خود مختار باشقیرستان و تعداد قابل توجهی نیز در جمهوری تاتارستان زندگی می‌کنند.
باشقیر زبان‌های ازبکستان و قزاقستان نیز جامعه بزرگی را تشکیل می‌دهند.

ویکی پدیای تورکی قرقیزی با تعداد 24729 مقاله : ( الفبا : کیریل  )

http://ky.wikipedia.org/wiki/Башбарак
زبان تورکی قرقیزی (به قرقیزی: Кыргыз тилиØŒ قیرعیز تیلیØŒ Kyrgyz tili) زبان رسمی کشور قرقیزستان است و یکی از زبان‌های خانواده زبان‌های تورکی است. این زبان که دارای5.500.000 میلیون گویشور در قرقیزستان و افغانستان و ... است و با زبان قزاقی نزدیکی بسیاری دارد.

ویکی پدیا تورکی چوواشی با تعداد 19461 مقاله : ( الفبا : کیریل )

http://cv.wikipedia.org/wiki/Тĕп_страница
زبان تورکی چوواشی (Чӑвашла, Čăvašla; IPA: [tɕəʋaʂˈla]) زبان مردم چوواش یکی از شاخه‌های خانواده زبان‌های تورکی گروه اُغور می‌باشد که در ناحیه مرکزی روسیه و در غرب کوههای اورال 2.200.000 نفر متکلم دارد. این زبان که تنها زبان باقی‌مانده گروه اُغور است زبان رسمی جمهوری چوواشیا می‌باشد.

ویکی پدیای تورکی یاکوتی با تعداد 9608 مقاله : ( الفبا : کیریل

http://sah.wikipedia.org/wiki/Сүрүн_сирэй
زبان تورکی یاکوتی یا ساخا (به یاکوتی: Саха тыла، تلفظ: ساخا تیلا) زبانی است از شاخهٔ تورکی زبان‌های آلتایی.
این زبان که ۳۶۳،۰۰۰ نفر گویشوَر دارد در جمهوری یاقوتستان واقع در منطقه سیبری فدراسیون روسیه رواج دارد.

ویکی پدیای تورکی تورکمنی با تعداد 4911 مقاله : ( الفبا : لاتین

http://tk.wikipedia.org/wiki/Baş_Sahypa
زبان تورکی تورکمنی (خط لاتین: türkmençe - سیریلیک: түркмен) زبان مردم تورکمن و زبان ملی کشور تورکمنستان است. متکلمین به این زبان حدود 8-10 میلیون نفر می باشند . گویشوران به این زبان بیشتر در تورکمنستان و شمال شرقی ایران و نواحی شمالی افغانستان سخن می‌گویند.تورکمنی از خانواده زبان‌های آلتایی و از گروه زبان‌های تورکی جنوب غربی (اغوز) و زیر گروه زبان‌های اغوز شرقی است. تورکمنی با زبان‌های تاتاری کریمه و سالار و تورکی استانبولی، آذربایجانی و ازبکی مرتبط است. تورکمن‌ها و گویندگان بیشتر این زبان‌ها تاحدودی زبان یکدیگر را می‌فهمند. زبان تورکمنی را می‌توان حد واسط زیرمجموعه‌های غربی (تورکی استانبولی و تورکی آذربایجان) با زیرمجموعه‌های شرقی (تورکی قزاقی، ازبکی، قرقیزی و اویغوری) زبان تورکی دانست. به عنوان مثال برخی از کلماتی که در تورکی استانبولی و تورکی آذربایجان باهم تفاوت دارند را می‌توان به هردو فرم آن در زبان تورکمنی یافت .

ویکی پدیای تورکی اویغوری با تعداد 2940 مقاله : ( الفبا : عربی

http://ug.wikipedia.org/wiki/ئۇيغۇرچە_ۋىكىپىدىيە
زبان توررکی اویغوری زبان ملت اویغور است که در تورکستان شرقی واقع در غرب جمهوری دمکراتیک چین در ایالت سین‌کیانگ زندگی می‌کنند. جمعیت اویغورهای حدود 20.000.000 میلیون نفر می باشد . تعداد کثیری از کتابها و نوشته‌ها به این زبان با خط اویغوری در دست است. در اواخر قرن نوزده میلادی تعداد کثیری از کتابهای مانوی به خط و زبان اویغوری از غاری در نزدیکی شهر تورفان کشف شد.

ویکی پدیای تورکی گاگاووز با تعداد 2280 مقاله : ( الفبا : لاتین

http://gag.wikipedia.org/wiki/Baş_yaprak
زبان تورکی گاگاووز (به گاگااوزی ) :Gagauz dili)) نام گونه ای از زبان‌های تورکی است که توسط مردم گاگااوز یا بطور رسمی در گاگاووزیا، مولداوی تکلم میشود. متکلمین به این زبان جمعیتشان حدود 300 هزار نفر می باشد . این زبان از دو لهجه گاگاووزی بلغاری و گاگاووزی مریتایم تشکیل شده است.زبان تورکی گاگاووز بالکانی یک زبان متفاوت از زبان گاگاووز است. الفبای تورکی گاگاووز، الفبایی است که پایه لاتین دارد و در واقع همان الفبای تورکی به اضافه حرف "ä" (که در الفبای آذربایجانی همان صدای "ə" را دارد) است.

ویکی پدیای تورکی کاراچای - بالکاری با تعداد 1887 مقاله : ( الفبا : لاتین

http://krc.wikipedia.org/wiki/Баш_бет
زبان تورکی کاراچایی-بالکاری زبان مردم کاراچای-بالکار (به کاراچایی-بالکاریی:Къарачай-Малкъар/ کاراچای-مالکار)یکی از زبان‌های تورکی گروه قبچاق می‌باشد که در ناحیه قفقاز شمالی روسیه 400.000 نفر ( چهار صد هزار ) گویشور دارد. این زبان که در واقع دو لهجه کاراچایی و بالکاری را شامل است زبان دو گروه قومی کاراچای و بالکار است که به دلیل تشابه زبان واحدی از گروه زبان‌های تورکی تلقی می‌شوند. زبان کاراچایی-بالکاری زبان رسمی جمهوری‌های کاراچای-چرکسیا و کاباردینو-بالکاریا می‌باشد.

ویکی پدیای تورکی قالمیق - اویرات با تعداد 1873 مقاله : ( الفبا : کیریل

http://xal.wikipedia.org/wiki/Нүр_халх
زبان تورکی قالمیقی (همچنین قالموقی و کالمیکی) (به قالمیقی: Хальмг келн) زبان قوم قالمیق و از خانوادهٔ زبان‌های تورکی شاخهٔ اویرات است که در حاشیهٔ شمال غربی دریای خزر جمهوری خودمختار قالموقستان در کشور روسیه نزدیک به یکصد و هشتاد هزار تن گویشور دارد.این زبان آلتایی به خط سیریلیک نوشته می‌شود. در روسیه این زبان شکل استاندارد زبان اویرات محسوب می‌شود. به جز قالمیق‌های ساکن شمال غرب دریای خزر دیگر مردم اویرات روسیه در مناطق هم‌مرز با چین و مغولستان زندگی می‌کنند.

ویکی پدیای تورکی تاتاری کریمه با تعداد 1798 مقاله : ( الفبا : لاتین

http://crh.wikipedia.org/wiki/Baş_Saife
زبان تورکی تاتاری کریمه ( Qırımtatar tili  و Qırımtatarca) که به کریمه‌ای و تورکی کریمه هم معروف است، زبان تاتارهای ساکن شبه جزیره کریمه در ساحل دریای سیاه، جنوب اوکراین است. این زبان علاوه بر کریمه در آسیای میانه (به ویژه در ازبکستان) نیز گویشوران زیادی دارد. و همچنین توسط مهاجرین تاتار در ترکیه، بلغارستان و رومانی نیز تکلم می‌شود. زبان تاتاری کریمه از شاخه قبچاق خانواده زبان‌های تورکی می باشد . کل جمعیت تاتارهای کریمه حدود ۴۵۶ هزار نفر برآورد می‌شود. ۲۶۰۰۰۰ نفر در شبه جزیره کریمه و حدود ۱۵۰ هزار مهاجر که در آسیای میانه (بیشتر ازبکستان) زندگی می‌کنند. در سرشماری سال ۱۹۸۹ شوروی شمار کریمه‌ای زبان‌ها ۲۵۱٬۵۳۷ نفر برآورد شده است.جوامع کوچکتر کریمه‌ای هم در رومانی (۲۱۴۸۲ نفر در سرشماری سال ۲۰۰۲)، بلغارستان (۶۰۰۰ نفر در سال ۱۹۹۰) و لهستان، فنلاند و ایالات متحده آمریکا زندگی می‌کنند. 

ویکی پدیای تورکی قره‌قالپاقی با تعداد 624 مقاله : ( الفبا : لاتین

http://kaa.wikipedia.org/wiki/Bas_bet
زبان تورکی قره‌قالپاقی از خانواده زبان‌های تورکی است که در جمهوری خودمختار قره قالپاقستان واقع در شمال غربی ازبکستان به آن تکلم می شود.جمعیت متکلمین به این زبان حدود 500 هزار نفر می باشد .

نقشۀ جهان - ترسیم شده توسط جغرافی دان بزرگ دنیای اسلام - ابن حوقل در قرن چهارم هجری ( حدود هزار سال پیش )

وقتی در نقشه های تاریخی کشیده شده هم چیزی بنام " کوردستان " نمی توان پیدا کرد . آیا نقص از مورخان و جغرافی دانان بزرگ عالم بوده یا از حواس پرتی جاعلان امروزی هویت کذایی سرزمین کوردستان خیالی ؟ 

نقشۀ جهان - ترسیم شده توسط جغرافی دان بزرگ دنیای اسلام - ابن حوقل در قرن چهارم هجری ( حدود هزار سال پیش )

در این نقشه نام سرزمینهای مختلف تاریخی به صورت مشخصی عنوان شده :

آذربایجان ، دیلم ، طبرستان ، خوارزم ، خراسان و فارس و کرمان و ... 

بطور مشخص در این نقشه قابل مشاهده هست .

ولی نامی از کوردستان مدعی خیال پردازان وجود خارجی اصلاً ندارد . آنچه که بطور واضح مشخص هست مدعیان کوردستان خیالی علاوه بر حل مشکلاتشان با مردمان مختلف منطقه ، باید تصفیه حسابی هم با مورخین و جغرافی دانان بزرگ تاریخ هم داشته باشند . چون اینطور که بنظر می رسد هیچ نام و اثری از کوردستان در طول تاریخ و در هیچ نقشه تاریخی وجود ندارد ، البته شاید در چاپخانه های جدید اربیل عراق برای این معضل بزرگ تاریخی چاره جویی های لازم به مدد پیشرفتهای تکنولوژی فوتوشاپ اندیشیده شود .

نکته جالب دیگر این نقشه ، تأکید دوباره و بطور مشخص بر یکپارچگی ایالت اران و آذربایجان می باشد .

آیا اطلاعاتی راجع به طایفه ای از تورکان به نام " اوروم ها " دارید ؟

" اوروم " زبانی هست که امروزه توسط چندین هزار نفر از مردم مناطقی در جنوب شرقی کشور اوکراین ، یونان و گرجستان صحبت می شود ، ریشۀ این زبان تورکی بوده و در حقیقت لهجه ای از زبان تورکی ، تورکان تاتار کریمه می باشد . " اوروم " در حقیقت اصطلاحی هست که تورکان عثمانی برای تورکان غیر مسلمان مسیحی بکار می بردند . اوروم ها جمعیتی هستند که هنوز در کشورهای اوکراین ، یونان و گرجستان به زبان تورکی صحبت می کنند . یک عقیده بر این باور هست که ریشۀ نام اوروم ها همان اصطلاح " رومی " باشد که تورکان عثمانی برای تورکان مسیحی بکار می بردند .
اما باور دیگری بر معنا و مفهوم ریشۀ " اوروم " در زبان تورکی کهن استوار هست همانطورکه در کتاب دیوان لغات تورک محمود کاشغری هم که بیش از 1000 سال پیش نوشته شده در عنوان مفهوم " اوروم " چنین آمده : بته علف ، یک دسته از گیاه که در یک نوبت درو می شود ، مرتع سبز و دل باز ، علفزار سبز 
با توجه به اینکه در زبان پارسی ، صدای و صوت تورکی بکار رفته در واژه " اوروم " وجود ندارد این واژه در جغرافیای ایران به " آیرام " تغییر کرده و مصطلح شده است ، تورکان آیراملو یک از طوایف تورک می باشند که امروزه حتی نامشان بر روی شهرهایی در جغرافیای آذربایجان و شمال ارمنستان قابل مشاهده می باشد ، در زیر شهرهایی هم نام با این طایفه در این منطقه جغرافیایی را مشاهده می کنید :
Ayrum, Mets Ayrum, Bağanis Ayrum, Quşçu Ayrım, Yuxarı Ayrım, Mollaayrım


منبع : زبان اوروم در ویکی پدیای انگلیسی 

http://en.wikipedia.org/wiki/Urum_language

نقشه ای از آذربایجان جنوبی و پراکندگی تورک های ساکن در جغرافیای ایران

نقشه ای از آذربایجان جنوبی و پراکندگی تورک های ساکن در جغرافیای ایران 

یک سند تاریخی معتبر دیگر ، گواه بر یکپارچه بودن اراضی تاریخی آذربایجان :

رودخانه کورا یا در همان اصطلاح محلی آذربایجانی Kür Çay یکی از رودهای بزرگ آذربایجانمان هست که پس از عبور از دل خاکهای آذربایجان شمالی و پیوستن به رودخانه آراز چای در حوالی شهر صابیر آباد نهایت به دریای خروشان خزر می ریزد . 

مورخان و جغرافی دانان بزرگ جهان در رسم حدود و مرزهای آذربایجانمان اغلب از این رودخانه برای نشان دادن موقعیت آذربایجان که در حوالی قسمت شمال آذربایجانمان هست استفاده کرده اند .

" جهان‌نامه " تألیف محمد بن نجیب بکران (خراسانی) در سال ۶۰۵ هجری قمری ، که در زمان سلطان علاءالدین خوارزمشاه نوشته شده است. این کتاب یکی از کتب ارزشمند تاریخی جهان می باشد که نوشته های آن از نظر اطلاعات جغرافی هم بسیار معتبر و قابل استناد می باشد در زیر قسمتهایی از نوشته های صفحه 38 ام این کتاب که توضیحاتی درباره خاتمه سلطنت سلطان محمد خورزمشاه می باشد ، جهت اطلاع ارائه می شود : 

" کر جیحونی است در حدود آذرباذکان بر سه فرسنگی شهر بردعه که آن را کر خوانند. "

" از آذرباذکان جنزه کنجه را خوانند هم از حدود آذرباذکان نشوی نخجوان را خوانند آذرباذکان ولایتست و قصبه آن را اردبیل خوانند. " 

" اندراب در آذرباذکان شهری معروفست که آنرا بردعه خوانند. "

منبع : جهان نامه - نوشته محمد بن نجیب بکران - صفحه 38 - سال ۶۰۵ هجری قمری

سند تاریخی مبنی بر یکپارچه بودن ایالت اران در اراضی آذربایجان - فرمان کریمخان زند - دوره زندیه

فرمان دولتی کریمخان زند که صراحتاً شیروان، قره‌باغ، گنجه و نخجوان را (به همراه دارالسلطنه تبریز و قلمرو علیشکی) جزئی از ولایت آذربایجان می‌شمارد : 

فرمان تعالی شد آنکه در این اوان عمدة المسیحیه پادری فرنسیه حکیم وارد حضور و بعرض رسانید که بموجب ارقام سلاطین جنت مکان صفویه انار اللّه برهانهم، همیشه پادریان فرنگیان و خلیفها در ممالک محروسه ایران جا و مکان داشته هر یک برسم و آئین خویش بعبادت مشغول و تجار و سوداگران این طایفه بتجارت قیام و عشور و متوجهات حسابی خود را مهمسازی عمال خیریت اعمال دیوان مینمودهاند، مشروط بر اینکه احدی از آنها مرتکب امری که خلاف ملت مقدس اثنی عشر علیهم صلوات اللّه الملک الاکبر باشد بحسب ظاهر نکرده، احدی را هم با ایشان رجوعی نباشد. و هرگاه جماعت ارامنه بآنها ضرر و نقصانی برساند بخلاف حساب متعرض احوال آنها شوند، بعد از ثبوت آن آنها را ترجمان نمایند و پادریان کرملیان دو نیکان و جزونت و کنحوجی و اکوستن و غیره که در ولایت آذربایجان از شیروان و قراباغ و دار السلطنه تبریز و گنجه و نخجوان و قلمرو علیشکی دار السلطنه اصفهان و الکاء فارس از شیراز و بندرعباس و سایر ممالک محروسه می‌باشند و در هرجا که خواسته باشند توقف و سکنی کرده هر یک از ارامنه و عیسویان و اولاد ایشان که خواسته باشند نزد ایشان آمدوشد کرده تعلیم گیرند و درس بخوانند نیز ممانعت نکرده چنانچه جماعت مذکوره اموات خود را در مقامی که بجهت مدفون آنها تعیین می‌نمایند بدستور و آئین دین خود برده و دفن نمایند عایق و مانعی جهت آنها نباشد و امداد و اعانت لازمه در باره آنها به عمل آمده احدی نسبت به ایشان ظلم و ستم ننماید. و در خصوص صدق ادعایات و عرض خود ارقام مذکوره را بنظر رسانند. لهذا عالیجاهان بیگلربیگیان عظام و حکام گرام و غیره عمال ولایت محروسه در خصوص امور مذکوره بنحویکه حسب الارقام سلاطین بشروط مذکوره مقرر شده از آنقرار معمول و عشور متوجهات حسابی تجار و سوداگران را باز یافت و تخلف از فرموده مبارک جایز نداشته مراعات ایشان را منظور دارند و در عهده شناسند.

تحریرا فی شهرشوال المکرم سنه ۱۱۷۷

نقشه تاریخی مربوط به حدود هزار سال پیش در ارتباط با یکپارچه بودن جغرافیای آذربایجان ( شمال - جنوب )

محمد بن علی بن حوقل معروف به ابن حوقل جغرافی‌دان قرن چهارم هجری قمری است که در شهر نصیبین بدنیا آمد و در بغداد زندگی ‏کرد.

وی برای نوشتن کتب خود بر پایه مشاهداتش سفری را آغاز کرد. وی در طی این مسیر از شمال آفریقا به اسپانیا رفت و بعد از مرزهای جنوبی صحرا به مصر و مناطق شمالی قلمرو مسلمانان و آذربایجان و ارمنستان رفته است. وی مسافرت خود را به طرف شبه جزیره عربستان و عراق و خوزستان و فارس ادامه داده است و در ۳۵۸ ه ق به خوارزم و ماوراءالنهر رسیده است. اما بعد از آن مسیر مسافرت او گم شده است و اطلاعی در مورد ادامه مسیر وی در دست نیست.

نقشه تاریخی زیرتوسط این جغرافی دان در حدود 1000 سال پیش کشیده شده که حدود جغرافیایی آذربایجان در غرب دریای خزر در حالی که دو رود کورا و ارس در درون خاکهایش به طور واضح مشخص می باشد .